Beyaz Altin

Hahoe Maskeleri yazimi okuyanlar sormuslar efendim; biz yabanci dostlarimiza ne cesit armaganlar veriyormusuz? :)) Hemen cevap vereyim; islemeli, nazar boncuklu, cicekli bocuklu el isleri(bayanlar icin) ve luletasi hatira esyalari (beylere) hediyeliklerimizi verdik biz de :D Sonra dusundum; Maske Dansini anlatmisim uzun uzun. Eskisehirli degilim ama yarim Eskisehirli sayilirim yani ;p Luletasindan bahsetmemek olmayacak simdi bu durumda...

Luletasi; dunya rezervinin %70'i Turkiye'de (Eskisehir) olan, daha cok tutun aksesuarlari ve sus esyalari yapiminda kullanilan bir mineral.

Arkeolojik kazilarda M.O. 3000 donemine ait bir hoyukte el ile yontulmus luletasi esyalara rastlanmasi kullaniminin 5000 yillik bir tarihe dayandigini gosteriyor. Dunyaya yayilmasi ise maalesef bizim sayemizde olmamis. Kayitlara gore 1600'lu yillarda Macar bir tuccarin Eskisehir'den Viyana'ya goturmesiyle basliyor luletasinin Avrupa seyahati. Daha sonra luletasi 300 yil boyunca Eskisehir'den Viyana'ya tasiniyor ve buradan dunyaya ticareti yapiliyor. Bu nedenle luletasi mineralinin Avusturya'dan ciktigi ve orada islendigi kanaati tum dunyada yaygindir. Hatta Avusturya'da iki tane Luletasi Muze'si bulunmaktadir ve Luletasi Fastivali duzenlenmektedir. Ee ne demisler At binenin, kilic kusananin.

Topraktan cikarildiginda kirli beyaz ve yumusak bir maden olan luletasi, sanatcisinin elinde sekilden sekile girer. Cikarildiktan sonra sertlesen luletasini islemek icin yumusatmak gerekir. Daha sonra sanatci tasa bakar ve hayalgucu ona o tasta hangi figuru gosterirse onu isler.

Islenen luletasindan kalan artiklar ogutulerek bazi kimyasal maddelerle karistirilir ve tekrar kullanilir. Bu ikinci nesil luletaslarina 'suni luletasi' denilir.

Tutun aksesuari olarak kullanilmasinin sus esyasi olmasi disinda bir nedeni de luletasinin tutun yaninca olusan bazi zararli madeleri emme ozelliginin olmasi. Zaten kullanilmis olan luletasi pipo ve sigara agizliklarinin bu sebepten renk degistirdigi (sarardigi) gorulur.

Bir ara baya meraka dusup luletasini arastirmistim ve sanatcilariyla konusmustum. En buyuk sorun degerinin bilinmemesi Beyaz Altin'in. Daha Eskisehir'de yeni yeni kiymeti anlasiliyor. Turkiye ise hala tanimiyor. Tum dunyada ozellikle Avrupa'da seckin sus ve hediyelik esya satan magzalarda mutlaka rastlarsiniz luletasina. Fiyatlari gorunce donakalirsiniz! (Ozellikle de Eskisehir'deki fiyatlara asinaysaniz :D) Kiymetini o zaman anlarsiniz. Turkiye'den sonra dunyada hatiri sayilir miktarda luletasi cikarip isleyen ulkelerin basinda Kenya var. Ancak burada bile taslarin kalitesi o kadar kotu ki ancak islendikten sonra boyama yoluyla sus esyalarindaki kusurlar gideriliyor. Kenya disindaki ulkelerdeki luletasi hem nitelik hem de nicelik olarak dikkate alinmayacak seviyede.

Umarim biz de bir gun beyaz altin'in degerini anlariz Hem maddi hem manevi olarak..

Tinky ;)

http://www.eskisehirliyiz.biz/ sitesinden ve Eskisehir Valiligi'nin hazirladigi Luletasi brosurunden faydalanilmistir. :)